VERİ KURTARMA
Disk Durumunu Nasıl Kontrol Edersiniz
Tanılama araçlarıyla disk durumunu kontrol etme (yüzey tarama, S.M.A.R.T)
Disk durumunu değerlendirmek veya yüzeyini blok hasarları açısından incelemek için aşağıdaki araçları kullanabilirsiniz:
- CrystalDiskInfo
- HDDScan
- HD Tune (ücretsiz sürüm buradan indirilebilir)
CrystalDiskInfo
İlk olarak (CrystalDiskInfo), S.M.A.R.T (sabit disk izleme ve hata bildirim sistemi) verilerini okumak için en popüler programlardan biridir. CrystalDiskInfo ve S.M.A.R.T verileri sayesinde diskimizde bir sorun olup olmadığını hemen görebiliriz. Program, diskin genel durumunu "durum" olarak değerlendirir ve bu değerlendirme yüzde değeriyle desteklenir (100% = "iyi" durum). Disk durumunu detaylı bir şekilde kontrol etmek için S.M.A.R.T'nin mevcut öznitelik değerlerini okuruz. Profesyonel bir yaklaşım, terimlerin İngilizce olarak değiştirilmesini gerektirir. Menüden Dil (Language) seçeneğini seçip "S.M.A.R.T Verileri İngilizce" seçeneğini işaretleyin. Varsayılan olarak, S.M.A.R.T özniteliklerinin değerleri onaltılık (HEX) sistemde ifade edilir. Onlu sisteme geçmek için menüden: İşlev (Function) -> Gelişmiş Özellikler (Advanced Feature) -> Ham Değerler (Raw Values) -> 10 [DEC] seçeneğini seçin.
S.M.A.R.T Öznitelik Tablosu
| ID | HEX | Öznitelik Adı | Açıklama | Kritik | Daha İyi |
|---|---|---|---|---|---|
| 01 | 01 | Raw Read Error Rate | Bu öznitelik, okuma hatalarının sayısına ve disk yüzeyinin durumuna bağlıdır; disk yüzeyinden veri okunurken oluşan donanımsal okuma hatalarının sıklığını gösterir. Düşük değerler, disk yüzeyinde veya okuma/yazma kafalarında bir sorun olduğunu gösterir. NOT: SEAGATE diskleri Raw Read Error Rate parametresini izlemez, bu nedenle S.M.A.R.T testinde bu kadar yüksek değerler görülür. | Evet |  |
| 02 | 02 | Throughput Performance | Diskin toplam (genel) verimliliği. Bu öznitelik değeri düşerse, diskte sorunların yaklaştığına dair büyük bir olasılık vardır. | Hayır |  |
| 03 | 03 | Spin Up Time | Plakaların dönme hızına ulaşma süresi (0 devir/dakikadan tam hıza). Bu özniteliğin HAM değeri, saniye veya milisaniye cinsinden süreyi ifade eder. | Hayır | |
| 04 | 04 | Start/Stop Mount (Number of spin-up times) | Bu özniteliğin HAM değeri, diskin başlatma/durdurma döngülerinin sayısını ifade eder. | Hayır | |
| 05 | 05 | Reallocated Sectors Count | Yeniden konumlandırılan sektörlerin sayısı. Disk, okuma/yazma/doğrulama hatası ile karşılaştığında, bu sektörü yeniden konumlandırılmış olarak işaretler ve verileri özel bir yedek alana (yedek alan) taşır. Bu işlem aynı zamanda yeniden eşleme olarak da adlandırılır ve yeniden konumlandırılan sektörler "remap" olarak bilinir. Bu nedenle, modern disklerde yüzey testlerinde "kötü bloklar" görmeyiz. | Evet | |
| 06 | 06 | Read Channel Margin | Veri okuma sırasındaki kanal rezervi. Bu özniteliğin işlevi spesifikasyonda belirtilmemiştir. | Hayır | |
| 07 | 07 | Seek Error Rate | Manyetik kafaların arama hatalarının sıklığı. Mekanik konumlandırma sisteminin hasar görmesi, servo arızası veya diskin termal genleşmesi durumunda arama hatalarının sayısı artar. Daha fazla arama hatası, disk yüzeyinin ve mekanik alt sistemin durumunun kötüleştiğini gösterir. Seagate'in yeni disklerinde, örneğin 7200.11 serisinde, bu parametrenin yüksek olması normaldir. | Hayır | |
| 08 | 08 | Seek Time Performance | Manyetik kafaların arama işlemlerinin ortalama performansı. Bu öznitelik değeri düşerse, disk mekanik alt sisteminde sorunların işareti olabilir. | Hayır | |
| 09 | 09 | Power-On Hours | Güç açık durumdaki saat sayısı. Bu özniteliğin HAM değeri, diskin toplam çalışma süresini saat (veya üreticiye bağlı olarak dakika, saniye) cinsinden ifade eder. Bu değerin kritik eşik (threshold) seviyesine düşmesi, MTBF (arızalar arası ortalama süre) parametresinin azaldığını gösterir. Ancak gerçekte, MTBF sıfıra inse bile, bu, MTBF kaynaklarının tamamen tükendiği ve diskin çalışmayı durduracağı anlamına gelmez. | Hayır | |
| 10 | 0A | Spin Retry Count (Spin-up retries) | Plakaları hızlandırma yeniden deneme sayısı. Bu öznitelik, plakaların tam çalışma hızına ulaşmadan önceki başlatma denemelerinin toplam sayısını saklar (ilk deneme başarısız olduğu durumlarda). Bu özniteliğin artması, disk mekanik alt sisteminde sorunların, örneğin yatak hasarının yaklaştığının bir işaretidir. | Evet | |
| 11 | 0B | Recalibration Retries | Bu öznitelik, yeniden kalibrasyon taleplerinin sayısını belirtir (ilk deneme başarısız olduğu durumlarda). Bu özniteliğin düşmesi, disk mekanik alt sisteminde sorunların bir işaretidir. | Hayır | |
| 12 | 0C | Device Power Cycle Mount (Start/stop count) | Bu öznitelik, diskin tam güç döngülerinin toplam sayısını belirtir. | Hayır | |
| 13 | 0D | Soft Read Error Rate | Disk yüzeyinden veri okunurken oluşan yazılımsal okuma hatalarının miktarıdır. | Hayır | |
| 184 | B8 | End-to-End Error | Bu öznitelik, HP teknolojisinin S.M.A.R.T IV neslinin bir parçasıdır ve önbellek tamponu ile disk arasındaki yolda hatalar olduğunu bildirir. | Evet | |
| 185 | B9 | Head Stability | Kafa sabitliği. Western Digital disklerde bulunan bir özniteliktir. | Hayır | |
| 186 | BA | Induced Op-Vibration Detection | Endüktif titreşimlerin artışının algılanması. Western Digital disklerde bulunan bir özniteliktir. | Hayır | |
| 187 | BB | Reported UNC Error | Donanım hata düzeltme teknolojisi ECC ile kurtarılamayan hataların sayısı. | Hayır | |
| 188 | BC | Command Timeout | Diskin komutlara yanıt vermemesi nedeniyle kesintiye uğrayan işlemlerin sayısı. Normalde bu parametre sıfır olmalıdır; aksi takdirde, diskin güç kaynağıyla (bağlantı, adaptör vb.) ilgili ciddi sorunlar olabilir. | Evet | |
| 189 | BD | High Fly Writes | Kafa yazma şeklini izleyen teknoloji. Kafa yazarken normal çalışma aralığının dışına çıkarsa, işlem kesintiye uğrar ve güvenli bir alanda yeniden denenir. | Hayır | |
| 190 | BE | Airflow Temperature | WDC disklerinde (Çevre (hava) sıcaklığı) NOT: Üreticiler bu parametreyi farklı şekilde tanımlar; örneğin, Seagate ST3802110A disklerinde doğru değer 100'dür. | Hayır | |
| 191 | BF | G-sense error rate | Aşırı yük etkisinden kaynaklanan hataların sıklığı. Bu öznitelik, diskin ani aşırı yük (örneğin düşme) nedeniyle oluşan hatalarını bildirir. | Hayır | |
| 192 | BE | Power-off retract count | Kafaların park edilme sayısı. Kafalar, disk güç kesilmeden bile park edilebilir. (veya Acil Geri Çekme Döngüsü sayısı - Fujitsu) Ya da döngüleri saymaları gerektiğinde. | Hayır | |
| 193 | C1 | Load/Unload Cycle Count | Park etme/park dışına çıkma döngülerinin sayısı (Landing Zone). Bazı 2,5 inçlik diskler, örneğin 5 dakikadan fazla hareketsizlik durumunda kafa park etme seçeneğine sahiptir. | Hayır | |
| 194 | C2 | HDA Temperature | Sabit diskin sıcaklığı. Bu özniteliğin HAM değeri, dahili ısı sensörünün ölçümünü (°C) gösterir. | Hayır | |
| 195 | C3 | Hardware ECC Recovered | "Anlık hataların" oluşma sıklığı. Donanım hata düzeltme teknolojisi parametresi ECC . | Hayır | |
| 196 | C4 | Reallocation Event Count | Yeniden eşleme işlemlerinin sayısı (hasarlı sektörden verilerin özel bir yedek alana - yedek alana - taşınması). Bu özniteliğin HAM değeri, yeniden konumlandırılan sektörden yedek alana veri aktarma denemelerinin toplam sayısını belirtir. Hem başarılı hem de başarısız denemeler sayılır. | Evet | |
| 197 | C5 | Current Pending Sector Count | Mevcut kararsız sektörlerin sayısı (yeniden eşleme bekleyen). Bu özniteliğin HAM değeri, yeniden eşleme bekleyen sektörlerin toplam sayısını gösterir. Daha sonra, bu sektörlerden bazıları okunabilirse, değer azalır. Bazı sektörlerin okunması sırasında hatalar sürekli oluşursa, disk verileri kurtarmaya çalışır, yedek alana (yedek alan) taşır ve sektörü yeniden eşlenmiş olarak işaretler. | Evet | |
| 198 | C6 | Uncorrectable Sector Mount (Offline scan UNC sectors) | Düzeltilemeyen hataların sayısı. Bu özniteliğin HAM değeri, bir sektörün okunması/yazılması sırasında düzeltilemeyen hataların toplam sayısını gösterir. Bu öznitelik değerinin artması, disk yüzeyinde belirgin kusurlar ve/veya disk mekanik alt sisteminde sorunlar olduğunu gösterir. | Evet | |
| 199 | C7 | UltraDMA CRC Error Count | UltraDMA modunda CRC hatalarının toplam sayısı. Bu özniteliğin HAM değeri, UltraDMA modunda veri aktarımı sırasında CRC tarafından tespit edilen hata sayısını gösterir. Hataların en yaygın nedeni veri iletişim kablosuyla ilgili sorunlardır. Bu parametre, kablo sorunu giderildikten sonra azalmaz. | Hayır | |
| 200 | C8 | Write Error Rate (Multi Zone Error Rate) | Yazma hatalarının sıklığı. Bu öznitelik, bir sektör yazılırken oluşan toplam yazma hata sayısını gösterir. HAM değeri ne kadar yüksekse, disk yüzeyi ve/veya mekanik alt sistemin durumu o kadar kötüdür. | Hayır | |
| 201 | C9 | Off-track errors Mount | Sıfırdan farklıysa kritik, yedekleme yapılmalıdır (ne kadar küçükse o kadar iyi) | Evet | |
| 202 | CA | Data Address Mark errors | Hatalı olarak işaretlenmiş veri adreslerinin sayısı (DAM hatalarının miktarı) (veya sağlayıcıya özgü). | Hayır | |
| 203 | CB | Run Out Cancel | ECC hatalarının sayısı | Hayır | |
| 204 | CC | Soft ECC Correction | Yazılım tarafından düzeltilen ECC hatalarının sayısı | Hayır | |
| 205 | CD | Thermal Asperity Rate (TAR) | Yüksek sıcaklıktan kaynaklanan hataların sayısı | Hayır | |
| 206 | CE | Flying Height | Kafanın disk yüzeyi üzerindeki yüksekliği. (Kafa yüksekliği analiz sistemi. Kafa çok yüksekse okuma hataları oluşabilir, çok alçaksa plaka ile çarpışabilir) | Hayır | |
| 207 | CF | Spin High Current | Diski hızlandırmak için gereken enerji miktarı (başlatma akımı). | Hayır | |
| 208 | D0 | Spin Buzz | Diskin çalışma hızına ulaşması için hızlanma sırasında gereken deneme sayısı. (not: Bu parametre artarsa, yatakla ilgili sorunlar veya yetersiz başlatma akımı olabilir.) | Hayır | |
| 209 | D1 | Offline Seek Performance | Çevrimdışı modda arama işlemleri sırasında (kendi kendine test) verimliliğin belirlenmesi | Hayır | |
| 211 | D3 | Vibration During Write | Yazma işlemi sırasındaki titreşimler. Bu teknoloji, disk çalışırken rastgele titreşimleri analiz etmek ve korumak için tasarlanmıştır, genellikle dizüstü bilgisayarlarda ve taşınabilir disklerde faydalıdır (sabit titreşimler). | Hayır | |
| 212 | D4 | Shock During Write | Yazma işlemi sırasındaki şoklar. Bu teknoloji, disk çalışırken rastgele şokları analiz etmek ve korumak için tasarlanmıştır, genellikle dizüstü bilgisayarlarda ve taşınabilir disklerde faydalıdır (ani darbeler, konum değişiklikleri). | Hayır | |
| 220 | DC | Disk Shift | Disklerin eksene göre kayması. Bu kayma, düşme veya yüksek sıcaklık nedeniyle oluşmuş olabilir. | Hayır | |
| 221 | DD | G-Sense Error Rate | Diskin aşırı yük (G) sırasındaki hata sayısı. Bu öznitelik, aşırı yük sensörüne dayanarak, diskin düşmesi veya ani konum değişiklikleri nedeniyle oluşan toplam hata sayısını bildirir. | Hayır | |
| 222 | DE | Loaded Hours | Normal kullanım nedeniyle manyetik kafaların aktüatörünün kullanım süresi. Sadece aktüatörün çalışma süresi sayılır. | Hayır | |
| 223 | DF | Load/Unload Retry Count | Manyetik kafaların okuma, yazma, kafa konumlandırma gibi işlemler için kullanım süresi. Veri alanında kafa pozisyon değişikliklerinin çalışma süresi. | Hayır | |
| 224 | E0 | Load Friction | Kullanım sırasında mekanik parçalardaki sürtünmeden kaynaklanan direnç. Mekanik parçaların sürtünme durumu. (not: Bu parametre, disk mekanik sistemindeki sorunları bildirir) | Hayır | |
| 225 | E1 | Load/Unload Cycle Count | Park etme/park dışına çıkma döngülerinin toplam sayısı (Landing Zone). | Hayır | |
| 226 | E2 | Load 'In'-time | Kafaların veri alanı üzerindeki toplam çalışma süresi. (Park alanında geçirilmeyen süre) | Hayır | |
| 227 | E3 | Torque Amplification Count | Plakaları hızlandırma deneme sayısı. Diskin çalışma hızına ulaşmak için kaç kez deneme yaptığı. | Hayır | |
| 228 | E4 | Power-Off Retract Cycle | Güç kesintisi nedeniyle manyetik mekanizmanın otomatik olarak koruma altına alınma sayısı. | Hayır | |
| 230 | E6 | GMR Head Amplitude | Çalışma sırasında kafaların (GMR-kafa) titreşim amplitüdü. | Hayır | |
| 231 | E7 | Temperature | Disk Sıcaklığı | Hayır | |
| 240 | F0 | Head Flying Hours | Kafanın konumlandırıldığı süre. | Hayır | |
| 241 | F1 | Total LBA-s Written | Yazılan toplam sektör sayısı. (WD Parametresi) | Hayır | |
| 242 | F2 | Total LBA-s Read | Okunan toplam sektör sayısı. (WD Parametresi) | Hayır | |
| 250 | FA | Read Error Retry Rate | Diskten veri okunurken hataların oluşma sıklığı. | Hayır | |
| 254 | FE | Free Fall Protection | Serbest Düşüş Sensörü (Taşınabilir elektronik cihazları izlemek için serbest düşüş algılama sensörü) okuma sayısı. Bu sensör, diskin düşmesini bildirmekle görevlidir. Patent | Hayır | |
HDDScan
HDDScan, sabit disklerin veya diğer veri taşıyıcılarının tanısı için bir araçtır. Bu araçla, belirtilen cihazları hatalar (hasarlı bloklar / kötü bloklar) açısından kontrol edebilir ve S.M.A.R.T özniteliklerini okuyabilirsiniz. Program, görev modunda (tasks) çalışabilir, bu da birkaç seçilen taşıyıcı üzerinde bir dizi testi art arda yapmayı mümkün kılar.
HD Tune
HD Tune, şu anda çok popüler ve kullanımı kolay bir araçtır; bu araçla disk yüzeyini kontrol edebilir, sözde "benchmark" (hız testi) yapabilir veya S.M.A.R.T verileriyle ("Health" sekmesi) diskin durumuyla ilgili parametreleri kontrol edebilirsiniz. Ücretsiz sürüm (2.55) buradan indirilebilir.