Co to jest fragmentacja?

Przez proces zapisywania i usuwania plików na dysku może dojść do zjawiska fragmentacji. Jest to brak ciągłości w zapisanych danych. Mówiąc inaczej, przez korzystanie z dysku i usuwanie z niego plików, mogą pozostać po nich puste miejsca.

Jakie są przyczyny fragmentacji danych na dysku?

Kiedy zapisujemy plik, który jest za duży, aby zmieścić się w pustym miejscu na dysku twardym, zostaje on poddany celowej fragmentacji przez system, czyli zostaje podzielony na mniejsze części, aby zmieścić się w pamięci. Następnie przy odczytywaniu danych system operacyjny składa te części w całość.

Na nowym, pustym dysku twardym jest wolne miejsce, więc dane zostają zapisane "obok siebie". Z czasem w trakcie użytkowania dysku, pliki są fragmentowane, co może spowolnić jego działanie i wydłużyć czas ładowania się danych, systemu czy innych programów. W takim przypadku pomocna może być defragmentacja.

Co to jest defragmentacja?

Defragmentacja to proces odwrotny do fragmentacji. Zapisane dane zostają złożone w jedną całość i ustawione obok siebie, tak aby ograniczyć potrzebne zasoby do ich odczytania. Dzięki takiemu działaniu dane z dysku twardego zostają uporządkowane.

Defragmentacja pozwala przyspieszyć wczytywanie się danych, dzięki ich uporządkowaniu. Często w systemie np. Windows, ustawia się regularną, okresową defragmentację, np. co miesiąc.

Głównym celem tego procesu jest zwiększenie komfortu pracy i jakości działania systemu. Po takim działaniu nieraz można zauważyć natychmiastową różnicę w poprawie ogólnego działania komputera.

Kiedy potrzebna jest defragmentacja?

W przypadku zauważalnego pogorszenia prędkości odczytu danych z dysku twardego może pomóc jego defragmentacja. Należy jednak pamiętać, że takie działanie ma sens tylko, jeśli w naszym urządzeniu zainstalowany jest dysk HDD (talerzowy). W przypadku dysków SSD takie działanie jest niepotrzebne, bo nie przyniesie pożądanych efektów. Warto pamiętać, że defragmentacja dysku SSD może nawet zmniejszyć jego żywotność i zadziałać odwrotnie do zamierzonego celu.

Czy fragmentacja dysku jest zła?

Nie. Proces fragmentacji plików jest naturalny dla działania dysku twardego. Stanowi ona integralną część jego pracy i ma na celu oszczędzanie przestrzeni dyskowej. Mimo to, po jakimś czasie dysk w wyniku fragmentacji może spowolnić swoje działanie i wtedy wykorzystuje się defragmentację.

Przyczyny utraty danych w procesie fragmentacji

Utrata pofragmentowanych plików z dysku twardego może wynikać z wielu rzeczy. Żeby lepiej zrozumieć przyczyny utraty danych warto dowiedzieć się jak działa dysk.

Usuwanie plików na dysku twardym

W przypadku usunięcia plików z dysku nie są one całkowicie wymazywane, a w przypadku systemu operacyjnego Windows, jedynie zostają one oznaczone jako usunięte. W specjalnej części podzespołu wszystkie metadane o takich plikach powinny nadal na nim pozostać. Dane nie zostają zniszczone a jedynie zostają wprowadzone zmiany w informacjach o plikach.

Informacje o folderach i plikach określa się też jako metadane. Dzięki ich przechowywaniu, usunięte pliki powinny pozostać na dysku nienaruszone. Jednak w przypadku potrzeby zapisu nowych plików w miejscu dawniej usuniętych danych, informacje zostają nadpisane. Jeśli zachodzi potrzeba przydzielenia przez system operacyjny miejsca po usuniętych plikach, ich odzyskanie może nie być już takie proste.

Różnice zapisu w różnych systemach plików

W zależności od systemu plików informacje o folderach i plikach są zapisywanie nieco inaczej i w różnych miejscach. Do najpopularniejszych systemów należą FAT32 i NTFS.

• System plików FAT składuje takie informacje w tabeli alokacji plików (FAT - File Allocation Table)
• W przypadku systemu NTFS takie dane są przechowywane w głównej tabeli plików (MFT - Master File Table)

---

Powody przez które pliki zostają utracone

Istnieje kilka możliwości czemu dane są utracone przy procesie fragmentacji. Do najczęstszych należą:

• Przypadkowe skasowanie plików przez użytkownika
• Uszkodzenie dysku twardego
  • Uszkodzenie mechaniczne
  • Awaria systemowa
• Nieoczekiwana utrata zasilania w trakcie procesu zapisu i fragmentacji lub defragmentacji plików
• Błędy w sekcji informacji o folderach i plikach umieszczonej na dysku twardym

Co zrobić w przypadku utraty pofragmentowanych danych z dysku twardego?

Gdy utracimy swoje cenne dane należy od razu podjąć właściwe kroki:

• Nie nadpisywać żadnych nowych danych, gdyż może to znacznie utrudnić odzyskanie plików i pogorszyć stan dysku
• Rozpocząć proces odzyskiwania danych jedną z wybranych metod
• Po odzyskaniu plików możliwie najszybciej utworzyć kopię zapasową i zabezpieczyć swoje pliki

Jeżeli dane nie zostały nadpisane i dysk w dalszym ciągu obsługuje zapytania nie powinno być problemu z odzyskaniem utraconych danych, szczególnie jeśli wykorzystywany jest system plików NTFS.

Metody odzyskiwania danych

Powszechnie dostępne programy korzystają z metody analizy danych z informacji o folderach i plikach i/lub z wyszukiwania znanych typów plików (odzyskiwanie plików surowych). Jest kilka metod na poradzenie sobie z odzyskiwaniem utraconych danych a najlepsze z nich to:

• Wykorzystanie jednego z dostępnych programów np. StrongRecovery
• Skorzystanie z usług profesjonalnej firmy zajmującej się odzyskiwaniem danych z uszkodzonych dysków

---

Odzyskiwanie pofragmentowanych plików za pomocą StrongRecovery

StrongRecovery posiada funkcję odzyskującą dane poprzez ich składanie (defragmentowanie). Defragmentowanie danych przydaje się wówczas, gdy nie ma informacji w systemie plików o jego fragmentach, dzieje się tak najczęściej gdy:

1. Utracono wpis NTFS, który jest częścią MFT (plik nie jest normalnie widoczny, a StrongRecovery często znajduje go co najwyżej w postaci RAW - "pliki stracone - detekcja")

2. Skasowano plik w systemie FAT (FAT16, FAT32, EXFAT). W takiej sytuacji informacje na temat alokacji pliku (jego fragmentach) są wymazywane i niemożliwe jest potem poskładanie pliku korzystając z informacji w systemie plików.

Opcja odzyskiwania z defragmentacją danych pliku znajduje się w menu kontekstowym (prawy klawisz myszy na plik) przeglądarki StrongRecovery i nosi nazwę: "Odzyskaj (DEFRAGMENTACJA)":

Opcja "Odzyskaj (DEFRAGMENTACJA)" korzysta z reguł fragmentowania danych na podstawie układania bloków danych przez systemy plików. Reguły te są bardzo ogólne, ale czasem pozwalają na złożenie pliku w całości. Należy zwrócić uwagę, że operacja "złożenia" w tym wypadku będzie o wiele bardziej prawdopodobna gdy fragmentów danych jest stosunkowo mało (od 2 do 5) i odzyskiwany jest duży pofragmentowany plik, który został jako jedyny usunięty (pozostawia po sobie wolne bloki, które można poskładać).

---

Jak zapobiec utracie pofragmentowanych danych?

Istnieje kilka możliwości i dobrych praktyk, które umożliwią zapobiegnięcie utraty pofragmentowanych danych w przyszłości.

Warto pamiętać o właściwych nawykach przy korzystaniu z dysku:

• Regularnie tworzyć kopię zapasową (backup) danych zawartych na dysku i przechowywać je na innym urządzeniu lub w chmurze
• Nie odłączać urządzenia od zasilania w trakcie zapisu plików lub procesu defragmentacji.
• W przypadku posiadania dysku HDD regularnie defragmentować dysk w okresach np. comiesięcznych. Można to zrobić przy użyciu wbudowanych w system operacyjny narzędzi.
• Sprawdzać stan dysku przy użyciu odpowiednich narzędzi i programów. Jeżeli dysk jest w złym stanie należy nie zapisywać na nim nowych danych i możliwie najszybciej zrobić jego kopię zapasową na nowy dysk.

Przydatne artykuły

• Odzyskiwanie Skasowanych Plików z Dysku
• Odzyskiwanie Partycji
• Odzyskiwanie Danych po Formacie

---

FAQ - Odzyskiwanie Pofragmentowanych Plików

1. Co to jest fragmentacja?

Fragmentacja to zjawisko, które występuje kiedy pliki są zapisywane i usuwane na dysku, pozostawiając puste przestrzenie między nimi. Może to spowolnić działanie komputera.

2. Jakie są przyczyny fragmentacji?

• Zapisywanie dużych plików, które nie mieszczą się w jednym pustym miejscu na dysku.
• Usuwanie plików, co pozostawia puste miejsca na dysku.

3. Co to jest defragmentacja?

Defragmentacja to proces, który łączy pofragmentowane pliki w całość, aby przyspieszyć dostęp do danych.

4. Kiedy potrzebna jest defragmentacja?

• Gdy zauważysz spadek wydajności komputera.
• Gdy używasz dysku HDD (talerzowego).

5. Czy fragmentacja jest zła?

Nie, fragmentacja jest naturalnym procesem dla dysków HDD. Jednak może ona spowolnić działanie komputera.